Psikiyatrist nedir ve ne iş yapar?
Psikiyatristler, tıp eğitimlerinin ardından Ruh Sağlığı ve Hastalıkları alanında uzmanlaşan hekimlerdir. Üniversitelerin 6 yılık Tıp Fakültesi’ni bitirdikten sonra 4 yıl süren psikiyatri asistanlık eğitimlerini ya üniversitelerin psikiyatri kliniklerinde ya da Sağlık Bakanlığı’nın Eğitim ve Araştırma Hastaneleri’nin Psikiyatri Kliniklerinde tamamlayan uzman hekimlere Psikiyatrist denir.
Psikiyatrist, hastanın psikiyatrik değerlendirmesini yaparak tanı koyar ve kişiye özgü en etkin tedaviyi planlar. Bu plan doğrultusunda gerekli görürse ilaç, psikoterapi, elektrokonvülsif terapi (EKT), transkreniyalmanyetik uyarım tedavisi (TMS) gibi yöntemlerle hastalarını tedavi eder.
Psikiyatri hangi sorunların tedavisinde yardımcı olur?
Psikiyatrist, hastanın duygusal, zihinsel ve davranışsal olarak yaşadığı problemleri inceler. Bu alanlarda yaşanan zorluklar, psikiyatrik bozukluklara neden olur. Bu hastalıklardan bazıları şunlardır:
- Kaygı bozuklukları
- Depresyon
- Takıntı-Zorlantı Bozukluğu ve İlişkili Bozukluklar
- Bipolar Bozukluk
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu
- Şizofreni
- Beslenme ve Yeme Bozuklukları
- Alzheimer ve Bunama
- Alkol Madde Bağımlılığı
- Uyku-Uyanıklık Bozuklukları
- Davranım Bozuklukları
- Kişilik Bozuklukları
- Hiperaktivite Bozukluğu
Psikiyatrist ile psikolog arasındaki farklar nelerdir?
Psikiyatristler de psikologlar da ruh sağlığı ve hastalıklarının iyileştirilmesiyle ilgilenirler. Ancak bazı temel farklar vardır. Psikiyatristler üniversitelerin Tıp Fakültesi’nden mezun olmuş, sonrasında uzmanlıklarını Psikiyatri alanında almışlardır. Klinik Psikologlar ise, üniversitelerin Psikoloji Fakültesi’nden mezun olmuş ve yüksek lisans eğitimlerini Klinik Psikoloji alanında tamamlamış uzmanlardır. Dolayısıyla psikiyatristler ilaç yazabilirken, psikologlar yazamaz.
Psikiyatristler yasal olarak tanı koyabilir ancak psikologlar koyamaz. Bir danışanın psikologdan tanısal değerlendirme talebi olursa psikiyatriste yönlendirme yapılır. Psikologlar, tanısal değerlendirmeye yardımcı olacak testler uygular ve psikoterapi yöntemiyle tedavi eder.
Psikiyatri tedavisi hangi durumlarda gereklidir?
Bir psikiyatriste başvurmak için hasta olmak gerekmez. Bazı zamanlarda kişi, yaşadığı durumun ne kadar zor olduğunun farkında olmayabilir. Baş etmenin zor olduğu durumlarda kişi savunmalar kullanabilir (inkar, bastırma vb.). Ancak farkında olsun ya da olmasın, eğer kişi bir şeylerin yolunda gitmediğini hissediyorsa ruh sağlığı uzmanına başvurabilir.
Depresif bir ruh hali, keyif alamama, yeme isteğinde artış ya da belirgin bir azalma, istenmeyen düşüncelerin zihne çok fazla gelmesi, zarar görmek ya da zarar vermekle ilgili kaygılar, aşırı coşkun ya da aşırı çökkün bir ruh hali, kendine güvenememe, özgüven problemleri, takıntılar, kontrol edilemeyen temizlik davranışları, travma diyebileceğimiz önemli bir yaşam olayı, sevilen birinin kaybı, uykuda artış ya da belirgin bir azalma, öfke problemleri, bağımlılıklar ve daha sayılabilecek birçok problem başvuru için yeterlidir.
Hasta, bir hekim değildir. Yaşadığı zorluğun teşhisini-tanısını koyamasa da bir şeylerin yolunda gitmediğinin farkındaysa destek almalıdır. Yukarıda bahsettiğim problemler ve benzeri birçok problem psikiyatrik tedavi gerektirebilir.
Psikiyatrist ilaç yazabilir mi? Psikiyatrik ilaçlar bağımlılık yapar mı?
Psikiyatristler hekim oldukları için gerekli durumlarda uygun gördükleri ilaçların reçetesini yazarlar.
Psikiyatristlerin reçetelerinde yer alan ilaçların büyük bir çoğunluğu bağımlılık riski taşımayan ilaçlardır. Bunların içerisinde antidepresan ve antipsikotik etkileri olan bütün ilaçları sayabiliriz. Örneğin, şizofreni ve diğer psikotik bozukluklarda ve psikotik özellikli duygulanım bozukluklarında sıklıkla kullandığımız aripiprazol, ketiapin, haloperidol, amisülpirid, sülpirid ve daha birçok antipsikotik etken maddeli ilaçların bağımlılık yapma yan etki riski bulunmaz.
Psikiyatride kullanılan bir grup ilaçlarda da bağımlılık yapma riski mevcuttur. Bunlar; kaygı bozukluklarında sıklıkla kullanılan benzodiazepinler grubu anksiyolitik ilaçlardır. Örneğin, diazepan, alprazolam, klonazepam, lorazepam etken maddeli ilaçların hekim kontrolü dışında kullanılmaları halinde bağımlılık yapma riskleri mevcuttur. Bağımlılık yapma riski olan bir ilacı hekiminiz reçete etmediyse kullanmamalısınız. Ancak psikiyatrist uygun görmüş ve reçete yazmışsa kullanmaktan korkmamalısınız. Çünkü psikiyatristiniz ilacınızı uygun gördüğü zaman azaltarak bırakmanızı sağlayacak ve sizi bağımlılık riskinden koruyacaktır.
Ankara’da en iyi psikiyatristler kimlerdir sorusunun cevabı var mı?
Psikiyatristlerin uzmanlaşmış oldukları çalışma alanlarına göre yetkinlikleri ve deneyimleri değişiklik gösterebilir. Örneğin cinsel işlev bozukluklarıyla çalışan bir psikiyatrist, şizofreni ve diğer psikotik bozukluklar gibi ağır ruhsal bozukluğu olan hastalarla çalışmıyor olabilir. Ya da çocuk ve ergen ruh sağlığıyla çalışan bir uzmanın yetişkinlerle pratiği daha az olabilir. Dolayısıyla kişinin ihtiyacına göre seçeceği uzmanın niteliği değişecektir.
Ancak ruh sağlığı alanında çalışan psikiyatristin iş birliği, iletişim ve dinleme becerisi, empati kapasitesi, özverisi gibi kriterleri iyi bir psikiyatrist olmanın koşullarındandır.
Ankara’da psikiyatri randevusu nasıl alınır?
Gidilmeye karar verilen psikiyatristin internet sitesinden ya da sosyal medya hesabından muayenehanesinin telefon numarasına ve adres bilgilerine ulaşmak mümkündür. Psikiyatristin çalışma alanları hastanın başvuru alanıyla uyuşuyorsa, psikiyatristle iletişime geçilir. Uygun gün ve saatler gözetilerek bir randevu oluşturulur.
Ankara’da psikiyatrist seçerken nelere dikkat edilmelidir?
Psikiyatristlerin özellikle uzmanlaşmış oldukları çalışma alanları olabilir. Şikayetleriniz doğrultusunda gideceğiniz psikiyatristin hangi alanda uzmanlaşmış olduğu dikkat edilecek önemli bir husustur.
Psikiyatristin eğitim bilgileri, deneyimi, hastaların yorumları karar verirken dikkat edilecek diğer önemli unsurlardır. Bu unsunlar araştırılırken internet üzerinden gidilmesi düşünülen psikiyatristin bilgilerine ulaşmak ve incelemek mümkündür.
Ayrıca ülkemizde dost, akraba ve arkadaş tavsiyesiyle psikiyatrist seçimi yapıldığına da sıklıkla rastlamaktayız. Burada psikiyatristleri en memnun olduğu durum, daha önce tedavi ettiği ve iyileştirdiği bir eski hastasının tavsiyesiyle gelen yeni hastalardır.
Psikiyatrist Ankara’da hangi yaş gruplarına hizmet verir?
Her uzmanın çalıştığı bir yaş aralığı-aralıkları vardır. Yaş gruplarını iki kategoriye ayırabiliriz:
- Çocuk- Ergen Psikiyatrisi: 0-18 yaş aralığındaki çocukların ruhsal sorunlarına odaklanır.
- Yetişkin Psikiyatrisi: 18 yaş ve üzerindeki bireylerin ruhsal sorunlarına odaklanır.
Ankara’da psikiyatrist ücretleri
Psikiyatristlerin muayenehanede her görüşme seansında alacağı ücret Türk Tabipler Birliği’nin belirlediği ve her yıl güncellenen asgari ücret tarifesinin altında olamaz. Bu meblağın altında kalmayacak ücreti psikiyatrist kendisi taktir eder ve bunu yaparken de tecrübesini, hangi şehirde mesleğini uyguladığını, enflasyon gibi serbest piyasa ekonomisinin koşullarını göz önüne alarak belirler. Ankara’da psikiyatrist muayenehanelerinde seans ücretleri 4000-10000 TL arasında değişmektedir.
Ankara’da TMS (Transkraniyal Manyetik Stimülasyon) tedavisi sunan psikiyatristler var mı?
Ankara’da TMS (Transkraniyal Manyetik Stimülasyon) tedavisi uygulayan psikiyatristler vardır. Uygulamayı yapacak olan psikiyatrist, hastasının tanısal değerlendirmesini yaptıktan sonra bu tanıya uygun programı TMS cihazından seçer ve uygulamayı başlatır.
Uygulama süreci uygulamayı yapan hekimin takdirinde olmakla birlikte 20-30 dk’lık seanslar halinde ve art arda günlerde yapılmalıdır. Uygulamayı yapan psikiyatrist, seans sayısını hastanın tedavi yanıtına ve iyileşme sürecine göre belirler. Hastanın tanısal değerlendirmesine ve iyileşme durumuna göre seans sayısı 15 ila 30 seans arasında değişebilmektedir.
Psikiyatri tedavisinde neurofeedback yönteminin rolü nedir?
Neurofedbeck uygulamasından en çok yarar gören psikiyatrik durumlar çocuk- ergen ve yetişkinlerdeki dehb, bruksizm (uykuda diş sıkma) ve kaygı bozukluklarıdır.
Psikiyatri tedavisi sırasında genetik testlerin rolü nedir?
Psikiyatride hastalıkların tanımlanmaya başladığı 1900’lü yılların başından itibaren psikiyatrik hastalıkların kalıtımsal olabileceği psikiyatristlerin dikkatini çekmiştir. 1900’lü yıllarda psikiyatride genetik araştırmalar epidemiyoloji tabanında popülasyonu incelemek yoluyla yapılmıştır. Bu çerçevede aile çalışmaları, ikiz çalışmaları ve evlat edinme çalışmaları psikiyatrik hastalıklardaki genetik geçişin var olduğuna işaret etmiştir.
2000’li yılların başından itibaren İnsan Genom Projesi’nin hayata geçirilmesiyle tüm hastalıklarda olduğu gibi psikiyatrik hastalıklarda da kromozomlar üzerindeki genlere odaklanılmıştır. Moleküler biyoloji ve genetik araştırmalar, psikiyatrik hastalıklarda bazı genlerin üzerindeki aminoasit dizilimlerinde sağlıklı bireylere göre farklılıklar olduğunu saptamıştır.
Dolayısıyla da messenger RNA üzerinden aminoasit dizilimi bozulmuş genleri düzeltici gen tedavileri gündeme gelmiştir. Ancak bu konudaki gelişmeler için daha çok zamana ve çalışmaya ihtiyaç vardır. Bu yöntemle, tedaviler başarılı olduğunda diğer bütün genetik hastalıklarda olduğu gibi psikiyatrik hastalıklarda da tam bir iyileşmenin sağlanması modern tıbbın öncelikli hedeflerinden birisidir.
Psikiyatri tedavisinde dijital terapiler ve online seanslar etkili mi?
İnternetin yaygınlaşması, teknolojinin ilerlemesiyle eğitim, sağlık, haberleşme vb. birçok alanda bilgisayar ve telefonlar kullanılmaya başlandı. Özellikle pandemiyle birçok alanda online görüşmeler yapıldı. Psikiyatri tedavisinde de benzer şekilde online seanslar yapmak mümkün. Online görüşmelerle şehir dışında veya yurt dışında olan hastalarla görüşmeler yapılabilir. Reçeteler, yine bilgisayar ya da telefon aracılığıyla iletilir.
Bazı psikiyatrik hastalıklarda, özellikle hastanın işlevselliğinin çok bozulduğu, evden çıkamadığı durumlarda muayenehaneye gelmesi mümkün olmayabilir. Bu durumlarda da online terapiler tercih edilmektedir.