Bipolar Bozukluk Tedavisi Ankara

Bipolar bozukluk nedir ve hangi psikolojik belirtileri gösterir?

Bipolar Bozukluk (İki Uçlu Bozukluk), mani ve depresyon deneyimlerinin bulunduğu bir duygudurum bozukluğudur. Mani ve depresyon iki ayrı uçta bulunur.

Mani, yoğun ve taşkın bir duygu ya da asabiyetin bulunduğu bir haldir. Mani döneminde hastalar yüksek sesle konuşabilir, şakalar yapabilir, konuşkan olabilir. Bu dönemde hastanın uçuşan düşünceleri vardır. Özgüvenlerinde aşırı artış gözlenir. Aşırı alışveriş yapma, gereksiz para harcama, süratli araba kullanma gibi davranışlar yapabilirler.

Hipomanide aşırılık maniye göre daha hafif düzeydedir. Hipomanide de işlevsellikte bozulmalar olur ancak bu bozulmalar manideki kadar şiddetli değildir. Bu dönemde hastalar çok sosyal, çapkın, enerjik olabilir.

Bipolar bozukluğun belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Taşkın ya da asabi, öfkeli duygudurum
• Amaca yönelik etkinliklerde ve ajitasyonda artış
• Aşırı ve/veya hızlı konuşma
• Uçuşan düşünceler
• Uykuda azalma
• Artan benlik saygısı, özel yetenekleri olduğuna inanç
• Dikkat dağınıklığı
• Etkinliklere aşırı dahil olma

Bipolar bozukluk ile depresyon arasındaki farklar nelerdir?

Bipolar Bozukluktaki depresif nöbetlerin başlangıcı daha ani olur. Ancak majör depresyona çok benzer. Psikomotor yavaşlama, halsizlik, az uyku, mutsuzluk, karamsarlık, zevk alamama gibi benzer özellikler gösterir. Bipolar hastalarının yaklaşık olarak yarısında ilk dönem, depresyonla başlar.

Depresif belirtilerle psikiyatriste başvuran hastaların öyküsünde manik ve/veya hipomanik dönemler yoksa, hastanın alacağı tanı büyük olasılıkla majör depresyon olacaktır.

Bipolar bozukluğun türleri nelerdir?

Bipolar Bozukluk üç başlıkta incelenebilir:

• İki Uçlu I Bozukluk: Hastanın en az bir tane manik epizod geçirmiş olması gerekir.
• İki Uçlu II Bozukluk: Bipolar Bozukluğunun daha hafif bir halidir. Hastanın en az bir kez majör depresif dönem ve en az bir kez hipomani dönemi geçirmiş olması gerekir.
• Siklotimik Bozukluk: Bu bozuklukta hastanın hafif depresyon belirtileri ve hafif mani belirtileri vardır.

Bipolar bozukluğun erken belirtileri nasıl fark edilir?

İlk mani dönemi genellikle erken erişkinlik döneminde görülür. Genellikle mani dönemi aniden başlar. Ancak hastalık başlamadan önce bazı belirtiler gösterir. Bu belirtiler şöyle sıralanabilir:

• Uyku bozukluğu
• Duygudurum oynamaları
• İştah artışı
• Bunaltı

Ayrıca Bipolar Bozukluk hastalarının hastalık öncesi bazı kişilik özellikleri bulunur. Bunlardan başlıcası olumsuz duygulanım olarak adlandırılan öfke, bunaltı, depresyon, suçluluk vb. duygulara yatkın kişiliklerdir. Ek olarak yenilik arayışı, dışadönüklük ve oynak duygulanım da bu hastaların karakter özelliklerindendir.

Bipolar bozukluk tedavisinde hangi yöntemler kullanılır?

Bipolar Bozukluk tedavisinde başta ilaç tedavisi olmak üzere EKT, psikoterapi, TMS kullanılan yöntemlerdendir.

Bipolar bozukluk tedavisinde ilaçların önemi nedir?

Bipolar Bozukluğun tedavisinde kullanılacak olan ilaçlar öncelikle manik ya da depresif epizodu iyileştirmeyi hedefler. Epizodların tekrarlamalarını önlemek amacıyla da duygudurum düzenleyici ilaçlar kullanılmaktadır.

Bipolar bozukluk tedavisinde psikoterapinin önemi nedir?

Bipolar Bozukluk tedavisinde hastaya hastalığıyla ilgili psikoeğitim verilir. Hastalığın semptomları, semptomların tetikleyicileri konuşulur. Hastaya tedavi stratejileri öğretilir. Yapılan destekleyici çalışmalarla hastanın depresyon semptomları azaltılır.

Kişilerarası çatışmalar, izolasyon gibi problemler incelenir. Hastanın, sorun karşısında kendi duygularının farkında olması ve duygularını anlamlandırması sağlanır. Olumsuz bazı duygular fark edilir, uygun yollarla nasıl ifade edileceği üzerine derinlemesine konuşulur.

Psikodinamik yaklaşımlar, hastalığın dönemlerini belirleyen nedenlerin araştırılmasında çok önemlidir. Hastanın yaşadığı epizodlar %50 oranla kişilik bozukluklarıyla beraber görülür.

Bipolar bozukluk tedavisinde kullanılan ilaç türleri nelerdir?

Bipolar Bozukluk tedavisinde lityum tuzu ve psikoz iyileştiren antipsikotik ilaçların yanı sıra duygudurum düzenleyici etkileri olan antikonvülzan ilaçlar, anksiyolitik ilaçlar da kullanılmaktadır. Ayrıca Bipolar Bozukluğun depresif epizodlarında antidepresan ilaçlar da kullanılır. Ancak bu ilaçları kullanırken manik epizoda kayma riski göz önünde bulundurulup hasta yakından izlenmelidir.

Bipolar bozukluk tedavisinde psikoterapi ile ilaç tedavisi nasıl birleştirilir?

Araştırmalara göre psikiyatrik bozuklukların çoğunda ilaç tedavilerine eklenen psikoterapilerin öneminden bahsedilir. Bipolar Bozukluk hastalarının yarısı, tutarlı bir şekilde ilaç içmeyi reddeder. Psikoeğitim çalışmalarıyla hastanın ilaçlar hakkında daha tutarlı olması hedeflenir.

Bipolar bozukluk tedavisinde duygu düzenleyici ilaçlar nasıl çalışır?

Duygudurum düzenleyici ilaçlar, Bipolar Bozukluğun manik epizodundaki yükselmiş, çoşkulu, taşkın, öfkeli halleri yatıştırarak normal sınırlara çeker. Ayrıca Bipolar Bozukluğun depresif epizodundaki çökkün duygulanımı da normal duygulanım seviyesine yükseltir. Ötimik (normal) duygulanım hali sağlandıktan sonra normalden mani ya da depresyon durumuna kaymaları önler.

Bipolar bozukluk tedavisinde duygusal destek ve aile terapisi nasıl yardımcı olabilir?

Bipolar Bozukluk tedavisinde, aile odaklı psikoterapiler önemlidir. İletişim kurma, sorunlarla baş etme yöntemleri geliştirme konularında çalışmalar yürütülür. Hastalığın yineleme olasılığına karşı provalar yapılır.

Yüksek duygu duşa vurumu (saldırgan, eleştirel tutumlar) olan ailelerle yaşayan hastaların, hastalıklarının yineleme riski fazladır. Bu durum aileye açıklanır. Ailede duygu dışavurumunu azaltmaya yönelik görüşmeler yapılır. Ailenin vereceği destek, özellikle depresyon döneminde çok etkili olacaktır.

Bipolar bozukluk tedavisinde hastaların kendilerini nasıl daha iyi hissedebileceği konusunda neler önerilir?

Bipolar Bozukluğu olan hastaların dikkat etmesi gereken bazı öneriler aşağıda sıralanmıştır:

• Bipolar Bozukluk hastalığında ataklar çevresel zorlanmalarla ortaya çıkabilir. Hasta ve ailesi bu duruma dikkat etmeli, iş birliği içerisinde davranmalıdır.
• Bu hastalıkta düzenli yaşamanın büyük bir önemi vardır. Gece uykusuz kalmak, hareketli gece hayatı, alkol-madde kullanımı hastalığın dönemlerini tetikler. Bunlara özen gösterilmelidir.
• Hastalığın ilk belirtilerini tanımak çok önemlidir. Örneğin kişi birden hamaratlaşmış, büyük temizliklere girmişse bunlar belirti olabilir. Hastanın böyle bir durumda psikiyatristine ya da psikoloğuna danışması önemlidir.
• Bipolar Bozukluğu olan bir hastanın hemşirelik mesleğindeki gece nöbetleri gibi gece uykusunun bölüneceği işler yapmaması tavsiye edilir.
• Bipolar Bozukluk hastası stres faktörlerinden çok etkilenir. Bu faktörlerin en aza indirgenmesi tavsiye edilir.

Bipolar bozukluk tedavisinin yaşam kalitesine etkileri nelerdir?

Bipolar Bozukluk hastalığı, hastanın yaşam kalitesine olumsuz etkiler yapar. Hastanın sosyal-mesleki işlevselliğinde büyük ölçüde bozulmalara neden olur.

İş verimi düşer, işinden ayrılabilir, sosyal işlevsellik azalır, hastalık sebebiyle hasta eşinden ayrılabilir, ekonomik kayıplara uğrayabilir.

Ankara’da bipolar bozukluk tedavisi ne kadar sürer?

Bipolar Bozukluk rahatsızlığında manik ya da depresif epizodların büyük ölçüde tekrarlama olasılığı vardır. Bu nedenle tedavi süreleri de 5 ile 10 yıl arasında planlanmalıdır. Ancak hastalığın yaşam boyu tekrarlama gösterme ihtimali göz önüne alınarak hasta ve ailesinin atağın haberci belirtileri konusunda dikkatli olmaları tavsiye edilir. Çünkü tekrarlayan her ataktan sonraki iyileşme süreci daha uzun olacak ve tam remisyon (iyileşme) ihtimali azalma gösterecektir.

Bipolar bozukluk tedavisinde Ankara’daki merkezlerin sunduğu hizmetler nelerdir?

Bipolar Bozukluk tedavisinde muayenehanelerde ilaç tedavisi ve psikoterapi hizmetleri verilmektedir. Hastalığın ağır seyrettiği durumlarda hastanelerin psikiyatri servislerine yatış önerilebilir.

Bipolar bozukluk tedavisinde stres yönetimi ve uyku düzeni nasıl sağlanır?

 Hastaların uyku-uyanıklık döngülerinin normalleşmesi açısından ilaç tedavilerine ek olarak stresli ve vardiyalı işlerden muaf sayılmaları; sportif egzersizler, yürüyüşler gibi aktivitelere yönlendirilmeleri; uyku hijyen kurallarına dikkat etmeleri tavsiye olunur. 

Kaynaklar

• Kring, A. M., Johnson, S. L., Davison, G., & Neale, J. (2015). Anormal psikolojisi. M. Şahin (çev.), Ankara: Nobel Akademi.