Alkol ve Uyuşturucu Kullanımı

Madde kullanımı 5000 yıllık tarihi bir geçmişe dayanır ve kültürler arası farklarla karşımıza çıkar. Merkezi sinir sistemine direkt etki eden bu maddelerin bağımlılık yapması ve vücuttaki tahribatını birçok araştırma sonuçlarıyla kanıtlamak mümkündür. Sigara gibi basit görülen bir alışkanlık dahi madde kullanımına dâhil olmaktadır. Uyarıcı veya ketleyici etkisi olan her şey madde bağımlılığı ve madde kullanımı olarak değerlendirilir. Bu nedenle sigara dahi bir madde kullanımıdır diyebiliriz. Birçok keyif veren ve uyarıcı madde devletler tarafından yasaklansa da bazı devletlerde yasal olarak kullanıma açıktır. Devletlerin bu maddelerin kullanımına tıp alanında dahi sınır getirmesi insan sağlığı için çok önemli bir adımdır. Türkiye’de ilkokul çağındaki çocukların dahi sigara içtiğini ya da madde kullandığını düşünürsek tehlike giderek büyümektedir. Alkol de keyif veren ve sinir sistemini bozan bir alışkanlık olup her sene binlerce alkol komasına giren bireyleri hastanelerde sıklıkla görebiliriz. Bu yazımızda ise alkol ve uyuşturucu kullanım bozukluklarını ele alıp bağımlılık yapan maddelerin ne olduğuna değineceğiz. Alkol ve uyuşturucu kullanım bozukluklarının tedavi yöntemlerini de ele alarak siz ya da yakınınızın bu bozukluktan nasıl kurtulacağı hakkında detaylı bilgiler paylaşacağız. Uyuşturucu bağımlılığı tedavisi ve alkol bağımlılığı tedavisinde yaşanabilecek olguları da sizlere açıklayarak bu süreçte nasıl bir yol izlemeniz gerektiğini de ele alacağız. Ayrıca uyuşturucu tedavi merkezleri Ankara’da nerede var ve nasıl tedaviler uygulanmaktadır gibi merak edilen tüm soruların yanıtlarını bulmuş olacaksınız.

Bağımlılık Yapan Maddeler Nelerdir?

DSM’5’te 10 alt gruba ayrılan bağımlılık yapıcı maddeler arasında alkol, kafein, kanabis dediğimiz esrar, opiyat olarak bilinen ( eroin, morfin) sedatif- hipnotik ve anksiyolitikler yer almaktadır. Ayrıca, halusinojenler, inhalanlar, stimulanlar dediğimiz ( kokain, amfetamin) gibi maddeler de bağımlılık yapıcı maddeler arasında yer alır. Uyuşturucu bağımlılığı tedavisi için tanı kriterleri DSM 5’te detaylı olarak yer almaktadır. Tüm bu bağımlılık yapan maddelerin kullanım evrelerine ve sürelerine göre uygun bir tedaviyle hastanın kurtulması mümkündür.

Alkol Bağımlığının Nedenleri Nelerdir?

Alkol bağımlılığının nedenleri kişiden kişiye, kültürden kültüre ve diğer faktörlere göre değişkenlik gösterir. Genel olarak alkol bağımlığının sebeplerine değinecek olursak;

Sevdiklerinin kaybı insanları olumsuz yönde etkiler ve bu acıyı bastırmak için alkol veya madde kullanımı görülebilir. Yalnızlıkla da doğru orantılı olan bu kaybetmenin acısı alkol ile azaltıldığı kişiler tarafından inanılır. Kısa süreli olabilen bu alkol tüketimi zaman içerisinde bağımlılığa dönülebildiğinden alkol bağımlığının nedenleri arasında sayılabilir.
Yalnızlık şikâyetinde de alkole sığınma sık rastlanılır bir olgudur. Sosyolojik olarak dışlanan ya da çevresi olmayan kişiler bu açığı alkol tüketerek veya alkol esnasında yaptığı aktivitelerle kapatmaya çalışır.
Psikolojik problemlerde alkol tüketiminde etkin rol oynar. Korku ya da panik atak esnasında o duyguları hafifletmek için kişiler alkol tüketimine başvurabilir ve o krizlerin gelmesini kendince engelliyor olarak kabul edebilir.
Bedensel şikâyet dediğimiz dış görünüşten memnuniyetsizlikte alkol tüketimini bizlere işaret eder. Alkol ile midesini doldurduğuna inanan birey kilo aldıracak yiyecekleri yiyemediği için zayıflar ve alkolü bırakmaya korkar.
Stres ise alkol kullanımının en yaygın nedenleri arasında sayılır. İş stresi ya da hayatımızda yaşadığımız endişe ve stresler alkolün verdiği o hisle bastırılabilir bu nedenle alkol tüketiminde artış görülebilir.

Psikiyatrist Dr. Bülent Çelikel’e Göre Madde Bağımlığının Nedenleri Nelerdir?

Madde bağımlılığı da tıpkı alkol bağımlılığının nedenlerine sahiptir. Farklı olarak madde bağımlılığında keyif alma isteği ve yanı sıra maddeyi arama dürtüsü görülmektedir. Genel olarak madde bağımlığının nedenleri ise aşağıda açıklanmıştır.

Beslenme bozuklukları madde bağımlılığında artışa sebep olmaktadır. Kilo alma endişesi ya da zayıflama isteği ile yemek yerine madde kullanan bireyler bu bağımlılığı edinebiliyorlar. Merkezi sinir sistemini bozarak acıkma gibi ihtiyaçları geriye iten madde bağımlılığı kişilerin beslenme bozukluklarına sahip olmasına neden olmaktadır.
Alkol bağımlılığında olduğu gibi kaybetme korkusu da madde kullanım bozukluklarını tetikleyebilir. Kaybettiği kişinin halüsinasyonunu görmek amacıyla ya da acısını dindirmek amacıyla maddenin dozunu arttırabilir.
Stresten uzaklaşma yöntemi olarak seçilen uyuşturucu kullanımı da madde kullanım bozukluklarının seviyesini arttırır.
Psikolojik rahatsızlıklarda da uyuşturucu kullanım bozuklukları görülebilir.
Hayatta anlam karmaşası yaşayan ve varoluşsal boşluk içerisindeki bireyler de madde kullanım bozukluklarına yönelebilirler.

Alkol Kullanan veya Uyuşturucu Kullanan Bireylerde Görülen Belirtiler

Alkol kullanan kişileri alkolik olarak yani alkol bağımlısı olarak adlandırmak için bu alışkanlığın ne derecede olduğunu bilmek gerekir. Haftada 21 bardak üstündeki alkol tüketimleri artık alkol bağımlılığı olarak adlandırılmaktadır. Alkol bağımlılığının varlığını bize gösteren belirtiler ise şöyle;

Alkol alım isteği ve doyumsuzluk
Alkol bulamayınca sinirlilik ve gerginlik
Alkol esnasında karakter değişimi ve sonrasında eski karaktere dönme
Merkezi sinir sisteminde tahribatlar
Periferik nöröpati
Beyincikte ortaya çıkan bozukluklar
Gastrit ve ülserin oluşması
Beslenme bozuklukları
Hemoroit hastalığı
Akut ve kronik pankreatitin varlığı
Kalp damar hastalıklarının oluşması
Yüksek tansiyon gibi birçok hastalığın ilerlemesi alkol ile doğrudan ilişkilendirilebilir. Alkol kullanımının seviyesinin artmasıyla doğru orantıda gelişebilen bu belirtiler bize alkol kullanım bozukluklarının varlığını işaret eder.

DSM 5 Işığında Madde Kullanım Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Klinik değerlendirmelerde belirgin bir bozulma görülmemesine rağmen madde kullanımının sınırlandırılamaması belirtilerden birisidir.
Madde kullanım bozukluğunda kompulsiyon yani tekrarlayan davranışların gelişmesi görülebilir. Madde kullanmak için ısrarcı bir isteğin oluşması bunu açıklar niteliktedir.
Bir önceki aldığı dozun verdiği hissiyatı alabilmek için tekrarlayan madde kullanımı gelişir. Tolerans gelişimi denilen bu davranışın temel sebebi istenen etkiye ulaşmaktır.
Madde kullanım bozukluğunun belirtilerinden birisi de fizyolojik belirtilerdir. Tahammülsüzlük, bulantı veya çarpıntı gibi çekilme belirtilerinin varlığı bize madde kullanım bozukluğunu işaret eder.
Psikolojik ve sosyal uyum sorunları da madde kullanım bozukluğunun belirtileri arasında yer alır.

Alkol ve Uyuşturucu Kullanım Bozukluklarının Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bireyi hem psikolojik olarak, hem sosyal, hem de fizyolojik olarak olumsuz etkileyen alkol ve uyuşturucu kullanım bozukluklarının tedavi edilmesi bireyin gelecek yaşantısı için çok önemlidir. İlerde yaşayabileceği problemler veya hastalıklardan kaçınması için uyuşturucu bağımlılığı tedavisi alması son derece önemli bir tedbir olacaktır. Tedavi sürecinde genellikle psikiyatri kliniklerinden faydalanılmaktadır. Alkol ve madde bağımlılığı konusunda özelleşmiş tedavi merkezleri de bu tedavilerin yapılabileceği uygun noktalardandır. Alkol veya uyuşturucu kullanım bozukluklarının engellenmeye çalışmasında ortaya çıkan yoksunluk etkilerinin giderilmesi ancak ve ancak bu merkezlerde mümkün olabilmektedir. Tedavinin başlangıcında hasta ayaktan tedaviye uyum sağlayamayacak durumda ise yatılı tedavi alması gerekir. Klinik tedavinin devamında; psikososyal destek yöntemleri arasında sayabileceğimiz psikoterapiler, aile terapileri ve beceri eğitimleri de bireyin kendine karşı duyduğu tüm olumsuz duyguları olumluya çevirme noktasında çok etkilidir. Psikiyatrist Dr. Bülent Çelikel de psikososyal destek yöntemleri konusunda uzmanlaşmış bir doktor olup madde kullanım bozuklukları alanında oldukça deneyimlidir. Alkol ve uyuşturucu tedavisi Ankara’da Psikiyatrist Dr. Bülent Çelikel muayenehanesinde de uygulanmaktadır.

Aile desteği her konuda olduğu gibi alkol ve uyuşturucu kullanım bozukluklarında da çok önemlidir. İlaç tedavisine ek olarak alınacak psikoterapi ve beceri eğitimleri gibi bu tarz desteklerde kullanım bozukluğunun iyileştirilmesinde etkili desteklerdir.